“Gazetarët, viktima të krimit dhe policisë”/ RFS skanon mediat shqiptare: Në 2021-n është përkeqësuar nga dëshira e qeverisë për të kontrolluar informacionin

Organizata Gazetarët pa Kufij, në Treguesin Botëror të Lirisë së Shtypit, radhiti Shqipërinë në mesin e vendeve problematike.

Megjithatë sipas indeksit që u publikua të martën, Shqipëria ka shënuar rritje në krahasim me një vit më parë.

Në treguesin që përfshin 180 vende, Shqipëria radhitet në vendin e 96-të, duke shënuar një rritje prej 7 vendesh krahasuar me një vit më parë kur radhitej e 103-a.

Në vitin 2021, Shqipëria radhitej në vendin e 83-të, dhe pikërisht kwtu nis problemi.

SITUATA ME MEDIAT SHQIPTARE

Në Shqipëri, pavarësia editoriale e medias kërcënohet nga rregullimi partiak.

Gazetarët janë viktima të krimit të organizuar dhe, ndonjëherë, të dhunës policore, të inkurajuar nga dështimi i shtetit për të siguruar mbrojtjen e tyre.

Peizazhi mediatik

Mediat shqiptare më me ndikim janë në duart e një grushti kompanish të lidhura me botën politike, ndërsa operojnë në sektorë të rregulluar rreptësisht si ndërtimi.

Ndërsa ka qindra media online në vend, vetëm një pakicë mbështetet në një model biznesi të qëndrueshëm dhe financim transparent.

Ndër mediat kryesore janë RTSH, Top Channel, Klan dhe RTV Ora.

Konteksti politik

Gazetarët janë nën presion politik, i cili në vitin 2021 është përkeqësuar nga dëshira për të kontrolluar informacionin gjatë zgjedhjeve parlamentare dhe pandemisë.

Klasa politike kërcënon pavarësinë e redaksive nëpërmjet organeve rregullatore të medias shumë të politizuara dhe emërimit të drejtuesve të medias publike.

Ndërsa gazetarët kritikë ndeshen rregullisht në sulm me qëllim diskreditimin e tyre, është e vështirë për ta që të kenë akses në informacionin e rendit publik, aksesi në të cilin ka të ngjarë të kufizohet më tej nga centralizimi i fundit i komunikimit qeveritar.

Kuadri ligjor

Megjithëse Kushtetuta e Shqipërisë dhe angazhimet e saj ligjore ndërkombëtare garantojnë lirinë e shtypit, mbrojtja e konfidencialitetit të burimeve mbetet e pamjaftueshme.

Në vitin 2022, Kuvendi i Shqipërisë hoqi “paketën antishpifje” nga orari i seancave plenare.

Projektligji do t'i jepte pushtetit disproporcionale shtetit mbi përmbajtjen e mediave online dhe do të forconte vetëcensurën.

Në një vendim të diskutueshëm të një prokurori, medias është ndaluar të mbulojë pasojat e një sulmi kibernetik të vitit 2022 që synonte institucionet shtetërore.

Konteksti ekonomik

Një pjesë e konsiderueshme e tregut mediatik shqiptar është përqendruar në duart e katër ose pesë kompanive.

Financimi publik përbën një pjesë të madhe të të ardhurave të medias, por shpërndarja e tij e errët dhe diskriminuese ngre dyshime për shitje të ndikimit.

Konteksti sociokulturor

Profesionistët e medias që hetojnë krimin dhe korrupsionin janë veçanërisht në shënjestër të kërcënimeve.

Gratë gazetare, të cilat përbëjnë shumicën e profesionit, përballen me ngacmime në internet dhe ndonjëherë me raste të diskriminimit gjinor brenda redaksive, megjithëse progresi në këtë fushë duhet përshëndetur.

Vetëcensurimi është i zakonshëm, por pavarësisht këtij kërcënimi, mediat kanë krijuar një platformë për vetërregullimin etik, e para në Shqipëri.

Siguria

Gazetarët që mbulojnë demonstratat dhe operacionet e zbatimit të ligjit janë ndonjëherë viktima të dhunës policore.

Por krimi i organizuar përfaqëson një nga kërcënimet më të mëdha për integritetin fizik të gazetarëve.

Megjithëse policia është mobilizuar kohët e fundit për të vazhduar sulmet ndaj gazetarëve, mosndëshkimi për krimet e kryera ndaj tyre, i kombinuar me përpjekjet politike për t'i diskredituar ata, krijon një klimë që mund të inkurajojë sulme të reja kundër profesionistëve të medias.

Në mars 2023, sulmi i paprecedentë në godinën e Top Chanel me armë automatike shkaktoi vdekjen e një oficeri të sigurisë së medias.

e rama reporteret 840x440

sad

tabela 1jpg