Nis kaosi i valutave/ Euroja dhe dollari forcojnë pozitat në raport me lekun

Në tregun e këmbimit valutor vendas, të mërkurën monedhat e huaja forcuan pozitat në raport me lekun, krahasuar me një ditë më parë.

Sipas kursit zyrtar të Bankës së Shqipërisë, dollari amerikan u forcua me 1.99 lekë dhe këmbehet me 104.70 lekë, ndërsa euroja u ngjit në kuotën e 113.43 lekëve, ose 1.54 lekë më shumë se ditën e martë.

Me 1.45 lekë, pozitat i ka forcuar edhe paundi britanik. Monedha britanike këmbehet me 130.20 lekë, ndërsa franga zvicerane u mbiçmua me 1.37 lekë dhe këmbehet me 116.48 lekë.

Sot në këmbim me lekun, edhe valutat e tjera kanë pësuar rritje.

Ndërkohë, luhatja ditore në rendin e më shumë se 1.5 pikëve nuk shënohej që prej fillimit të marsit të vitit të kaluar, periudhë që përkoi me shpërthimin e luftës në Ukrainë.

Sipas ekspertëve, luhatje kaq të forta ditore në kursin e këmbimit dhe rritja e marzheve të tregtimit nga agjentët e këmbimit valutor mund të shpjegohen kryesisht me faktorë psikologjikë dhe një lloj paniku që krijohet kur në treg krijohen pritshmëri të forta në një kah të caktuar.

Kursi i këmbimit në javët para zgjedhjeve lokale zbriti në nivelet më të ulëta historike. Një pjesë e mirë e mirë e agjentëve ekonomikë e lidhën këtë zhvlerësim pikërisht me zgjedhjet e përgjithshme, çka krijoi pritshmëri se rënia do të frenohej menjëherë pas zgjedhjeve.

Një pritshmëri e tillë mund të ketë ndikuar sjelljen e aktorëve të tregut dhe ndoshta edhe pozicionime të mundshme spekulative. Kur kursi zbriti pranë nivelit të 110 lekëve dhe fushata zgjedhore ishte drejt fundit, shumë subjekte mund ta kenë vlerësuar këtë si momentin më të mirë për të blerë. Kjo rriti gradualisht kërkesën për euro dhe i dha një shtysë të fortë në rritje kursit të këmbimit, sidomos në ditët pas zgjedhjeve.

Pritshmëritë e njëanshme kanë një ndikim të rëndësishëm në sjelljen e aktorëve të tregut. Në këtë rast, pritshmëria mund t’i shtyjë ato subjekte që kanë euro për të shitur të presin që kursi të rritet më tej: kjo e tkurr ofertën e valutës në treg dhe nxit më shumë rritjen e kursit.

Nga ana tjetër, subjektet që kanë nevojë të blejnë euro mund të kushtëzohen të veprojnë në kahun e kundërt, pra, të nxitojnë të blejnë, para se kursi të rritet më shumë. Kjo ndikon në një rritje të mëtejshme të kërkesës për euro dhe gjithashtu e shtyn më shumë në rritje kursin e këmbimit.

Momente të tilla në tregun valutor janë shfaqur pas shpërthimit të pandemisë, në vitin 2020, ose pas shpërthimit të luftës në Ukrainë, vitin e kaluar. Në këto raste, ka mjaftuar një ndërhyrje e shkurtër 2-3 ditore e Bankës së Shqipërisë për ta qetësuar tregun dhe për ta përafruar në vlerat e mëparshme.

Stabilizimi i shpejtë pas ndërhyrjeve të bankës qendrore në thelb dëshmon se këto luhatje të forta kanë qenë thjesht rezultat i panikut dhe jo i ekuilibrave normalë të kërkesë-ofertës në treg.

Situata që po kalon tregu valutor aktualisht duket, në pamje të parë, shumë e ngjashme. Deri në momentin që tregu filloi të kushtëzohej nga faktori i zgjedhjeve, lëvizjet e kursit kishin një ritëm normal, por me një tendencë afatgjatë në favor të forcimit të lekut. Periudha parazgjedhore dhe sidomos ajo paszgjedhore, sipas agjentëve, sollën luhatje që duken të pajustifikuara dhe nuk mbështeten në faktorët themelorë të tregut.